Καρκίνος του Δέρματος

Καρκίνος Δέρματος: Διάγνωση και Θεραπεία

Μέρος Α : “Μη μελάνωμα καρκίνος δέρματος”

Η συχνότητα του καρκίνου του δέρματος στις μέρες μας έχει αυξηθεί σημαντικά. Εκτιμάται ότι 40% έως 50 % των ανθρώπων με  ανοιχτόχρωμο δέρμα, έως την ηλικία των 65 θα αναπτύξουν τουλάχιστον ένα καρκίνο του δέρματος. Αν η διάγνωση όμως γίνει έγκαιρα το ποσοστό ίασης φτάνει σχεδόν το 100%. Γι αυτό και η ενημέρωση σε χώρες όπως η Κύπρος με μεγάλη διάρκεια ηλιοφάνειας είναι πολύ σημαντική.

Ο καρκίνος του δέρματος διαχωρίζεται σε μη-μελάνωμα καρκίνο του δέρματος και το πολύ πιο επιθετικό κακοήθες μελάνωμα το οποίο θα αναφερθεί σε επόμενο άρθρο. Όπως πολλές μορφές καρκίνου έτσι και ο καρκίνος του δέρματος ξεκινά με προκαρκινικές αλλοιώσεις. Αυτές οι προκαρκινικές βλάβες εμφανίζονται ως αλλαγές στο δέρμα χωρίς να είναι καρκίνος, αλλά θα μπορούσε να γίνει καρκίνος με την πάροδο του χρόνου.

Ακτινική κεράτωση : Πρόκειται για μικρή, τραχεία, φολιδωτή αλλοίωση του δέρματος που προκαλείται συχνά από υπερβολική έκθεση στον ήλιο και εμφανίζεται στο κεφάλι, το λαιμό ή τα χέρια, αλλά μπορεί να βρεθεί και αλλού. Εμφανίζεται σε ανθρώπους μετά την ηλικία των 40, αλλά μπορεί να εμφανιστεί σε πολύ νεότερους ανθρώπους.

Ακτινική χειλίτιδα (χείλια αγρότη): Η σχετιζόμενη με ακτινική κεράτωση, ακτινική χειλίτιδα είναι μια προκαρκινική κατάσταση που συνήθως εμφανίζεται στο κάτω χείλος. Φολιδωτά μπαλώματα ή επίμονη ξηρότητα και σκάσιμο των χειλιών αποτελούν συμπτώματα. Λιγότερο κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν πρήξιμο του χείλους, η απώλεια του ερυθρού κρασπέδου μεταξύ των χειλιών και του δέρματος, καθώς και εξέχοντες γραμμές των χειλιών.

Δερματικό κέρατο: Το δερματικό κέρατο εμφανίζεται ως ένα εξόγκωμα σε σχήμα χωνιού, που εκτείνεται από μια κόκκινη βάση στο δέρμα. Αποτελείται από συμπιεσμένη κερατίνη (την ίδια πρωτεΐνη των νυχιών) . Το μέγεθος και το σχήμα της προεξοχής μπορεί να ποικίλει σημαντικά, αλλά στις πλείστες των περιπτώσεων έχουν μήκος λίγα χιλιοστά.

Λευκοπλακία: αποτελεί μια ανώμαλη υπερπλαστική κατάσταση των βλεννογόνων ή ημιβλεννογόνων και η οποία μπορεί να εξελιχθεί σε ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα. Ανάλογα με την θέση ανάπτυξης της λευκοπλακίας μπορεί τα αίτια να είναι διαφορετικά. Έτσι, στη λευκοπλακία στο κάτω χείλος θεωρείται σημαντική η δράση του ήλιου μακροχρονίως. Για την λευκοπλακία του βλεννογόνου του στόματος ο μηχανικός τραυματισμός με τα δόντια, ο ερεθισμός από νικοτίνη, η candida albicans, ιοί κ.τ.λ. είναι σημαντικοί παράγοντες. Η λευκοπλακία δεν προκαλεί συμπτώματα. Εμφανίζεται συνήθως σαν μια  λευκή πλάκα  ομαλή ή ανώμαλη σε οποιοδήποτε σημείο του κάτω χείλους ή του βλεννογόνου του στόματος. Συχνά συνοδεύεται από ήπιο κνησμό. Η ανάπτυξη οζιδίων ή ελκώσεων, τόσο στο κάτω χείλος όσο και στο βλεννογόνο του στόματος, μπορεί να υποδηλώνει την ανάπτυξη καρκινώματος.

Οι δύο πιο συχνοί τύποι του μη-μελάνωμα καρκίνου του δέρματος είναι το βασικοκυτταρικό και το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα.

Bασικοκυτταρικό καρκίνωμα (BCC):

Αποτελεί το 80% των καρκίνων του δέρματος που δεν είναι μελάνωμα. Μπορεί να εμφανιστεί οπουδήποτε στο σώμα, αλλά, πιο συχνά εμφανίζεται στις εκτεθειμένες περιοχές όπως είναι το πρόσωπο. Το πιο πρώιμο σημάδι μπορεί να είναι μια κόκκινη επίπεδη επιφάνεια, ένα μικρό ογκίδιο, ένα μικρό σημείο που αιμορραγεί όταν έρχεται σε επαφή με την πετσέτα, ένα μικρό έλκος (πληγή), ή μια κρούστα στο δέρμα η οποία επιμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα και δεν επουλώνεται.

Το Βασικοκυτταρικό Καρκίνωμα συνήθως δεν μεθίσταται σε άλλα όργανα του σώματος και έτσι δεν αποτελει κυνδυνο για την ζωη. Η φυσιολογική τάση κάθε δερματικού καρκίνου όμως είναι να μεγαλώνει σε μέγεθος, είτε επιφανειακά, είτε σε βάθος. Έτσι, όσο περισσότερο χρόνο υφίσταται προτού υποβληθεί σε θεραπεία, τόσο μεγαλύτερος και βαθύτερος θα είναι. Η θεραπεία τότε είναι πολύ πιο δύσκολη και οι ουλές που θα προκληθούν από το επανορθωτικό χειρουργείο θα είναι πολύ πιο εκτεταμένες.

Aκανθοκυτταρικό καρκίνωμα (SCC):

Οι περισσότερες από τις αρχές που αναφέρθηκαν για το Βασικοκυτταρικό καρκίνωμα ισχύουν και για το Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα (SCC).  Περίπου 20% των καρκίνων του δέρματος που δεν είναι μελάνωμα είναι ακανθοκυτταρικά καρκινώματα.  Η διαφοροποίηση BCC και SCC μπορεί συχνά να γίνει μονάχα με τη χρήση μικροσκοπίου, καθώς η εξωτερική τους εμφάνιση μπορεί να είναι ακριβώς η ίδια.  Το Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα ομως τείνει να μεγαλώνει πιο γρήγορα, εξελκώνεται πιο γρήγορα, όπως επίσης δημιουργεί γρήγορα κάποιο υπεργερμένο ογκίδιο με ή χωρίς κρούστα (εφελκίδα).  

Μπορεί να εμφανιστεί οπουδήποτε στο σώμα αλλά πιο συνηθισμένη εντόπισή του είναι στα χείλη και στα αυτιά. Η θεραπεία του είναι η ίδια με το BCC και πρέπει να γίνεται το συντομότερο δυνατό. Η μεγάλη διαφορά που έχει σε σχέση με το BCC είναι ότι έχει την δυνατότητα να δίνει μεταστάσεις, που σημαίνει, να εξαπλώνεται σε άλλα μέρη του σώματος, είτε μέσω του αίματος, είτε μέσω της λέμφου σε απομακρυσμένες περιοχές, όπως οι πνεύμονες, ο εγκέφαλος ή το συκώτι. Όμως με την κατάλληλη θεραπεία, και σε πρώιμα στάδια, ποσοστό μικρότερο του 3% δίνει μεταστάσεις σε άλλα τμήματα του σώματος. 

Η πρόληψη και η θεραπεία του καρκίνου είναι παρόμοια σε όλα τα είδη καρκίνου και θα συζητηθεί σε ξεχωριστό άρθρο.